Korkulu rüyalar, mülakat esnasında maaş talebinizi belirlemek. 

Temel politika az maaş az mola çok iş olsa da genel müdür dahi olsak, hepimiz ücretli çalışanlarız. Bunu hiç unutmadan pirimi maaştan çok alıyormuş gibi çalışıp, yan ve sosyal hakları dolgunmuş gibi de rahat davranacağımız bir işyerinde çalışmayı hangimiz istemeyiz ?  

İşte o güzel arabalara binmek, caka satmak için iyi şirketlerde iyi maaşlarla çalışabilmek ve eğitiminizi de yan hak gibi oryantasyon gibi gösterip güncel göstermekten geçiyor. İkiden fazla şirkette çalışanların aklından geçen örnek soru şirketin belirlediği hedef net maaş oranından yukarıda maaş talep eder miyim endişesidir. Eğer senin istediğin maaşı veremiyorlarsa iki sorun olabilir birincisi şirket Sabancı gibi yapmıyor iyi elemana iyi maaş verip geri kalanının onun becerisine bırakmıyor böylelikle, kaliteyi tesadüfi bir gelenek olarak görüyor, veyahut iyi elemana iyi maaş verse de siz iyi eleman olmadığınız için o maaşı teklifini size yapmıyor ve kendinize başka şirketlerde yer edinmeye çalışıyorsunuz.  

Kısaca net maaşınızı talep etmenin nokta vuruşları… 

  • En klişe ancak elle tutulur cevap ilerde görüşülebilir denilmesidir. Sonuçta sadece şirket sizi işe almıyor sizde şirketi kendinize uygun olup olmadığı verimli çalışıp çalışamayacağınız konusunda tartıyorsunuz. Eğer korku dolu soruyu geciktiremiyorsan, şirkette geliştirilmesi gerektiğini düşündüklerini ve şirkete ne kazandırabileceğini ifade etmen böylelikle konu değişerek zaman kazanman münkündür.  
  • Geçmiş iş deneyimlerin sayesinde talep edeceğin maaş ortalama bellidir, bununla birlikte bir çok iş arama kariyer sitesinde bahsi geçen pozisyonda çalışanların paylaştığı maaş istatistikleri de bulunuyor. Ben aklımdaki maaşı talep etme konusunu uzatınca şirketin insan kaynakları yetkilisi, bu rakam üzerinden konuşalım demişti. Bahsi geçen rakam benim talebimin üzerinde olduğu için, uygundur diyerek konuyu kapatmıştım.  Her işinizde bir önceki işinizin en az bir kademe üstünde maaş talebiniz olsun ki şirketler değerinizi anlama yolunda bir adım daha atabilsinler.  Unutmadan bazen maaş eski maaşına çok yakın olsa da şirketin sana sağladığı imkanlar maaşından fazla sana kazanç sağlıyorsa sende ben gibi harcamışım maaşı diyerek rölanti’ ye alabilirsin.  

Dipnot : Bir hastalık var derler ki, hangi branş ve işe başvurursan başvur fark etmeksizin önceki işteki maaşınızı sorarlar ki ne kadar kırpsak faydadır demek için, bu zarfa düşme ve “net maaş” + üstü x miktar önceliğin olsun. Bürüt maaş cebine giren miktar olmadığı için ona göre plan yaparak isteyebileceğin zam oranını bilmeden düşürebilirsin. Artı sosyal haklar diye ekleyebiliriz de burada onların üstüne artı katacak bir şeyler varsa ve eski yerinizde rahatsanız her zaman değişiklik aceleye gelmez.  

  • Seni istenilen maaş konusunda dönme dolap misali ısıtılıp önüne konulan bozulmaya yüz tutmuş yemek gibi talep edilen maaşın soruluyorsa, pazar araştırması sonrası pozisyon için maaş aralığı belirtirsen çok daha net bir gelir elde edersin. Vereceğin düşük miktar eski maaşından  X kat fazla olmalı ki net maaşın arttıkça sosyal hakların ve bürütün de artış göstersin. Eğer beklediğinden de düşük teklif gelirse de, hemen gemileri yakma geri dönmeyeceksen burada geçici bir dönem işleyiş tecrübesi edinip, limanı yakmak için hazırlık yapabilirsin.  
  • Maaş teklifini aldın iyi güzel ama, sakin akılla düşünmek için teklifi yazılı olarak maaş ve yan hakların listesini istemeyi özellikle münkün ise resmi şirket mailinden mail göndermelerini istemelisin. Duruma göre 5 İş gününü geçmeyecek şekilde son kararını bildirirsin.  
  • Maaş ıskalanızı işvereninde öğrenmesini inanarak arttırmasını istiyorsan önce kendin inanmalısın. Seninle benzer veya aynı pozisyonda maaş alan kişinin gelirine odaklanacağına, şirketine katacağın faydayı ve bunun maliyetine odaklanmalısın böylelikle, ters köşe mantığı ile terfi edilme dönemine girdiğinizde bu başarı için elde edilen efor talep edeceğiniz “Net oranlı maaş” ile birlikte listeli olarak işte bunu bekliyordunuz şeklinde bir hatırlatma sunabilirsin. Onlarda kendilerinde fayda maliyet analizini yapmak zorunda kalarak ona göre senin bu tecrübeni rakip şirkette neler katabileceğini maliyet olarak görerek gerekli şirket için en faydalı ve ucuza mal olacak kararı verebilecektir. Mesela perakende sektöründen basit örnek verelim. Etiket kesilirken yapılan kağıt israfı ve bunun sağlayacağı tasarrufun sayesinde maliyet faydası ile dijital etiketlere geçerek hem zaman hem de fiyat etiket hatası problemlerinden kurtulmuş olacağınızı belirtirseniz ve bu gibi çalışmalarınızı da maaş artışının sebepleriyle örtüştürdüğünüzde oluşan listeyi maaş görüşmesi yaptığınız kişiye ilettiğinizde sorunlar çözülecektir.  
  • Ben yeni mezunum diyorsan da çalışmaya ve mesleğine duyduğun heves ve de meslek ahlakını, etik değerlerini ortaya koyup %  5 ile 15 arasında bürüt orana yansıyacak ekstra bir gelir elde edebilirsin. 
  • Genel olarak biraz tecrübe sahibiysek,  

Önce bir teklifte bulunmalarını bekledikten sonra, formda sorarak kelime oyunculuğu yapıyorlarsa orada çalışmak isteyip istemediğinizi bir daha sorgulayın denemek istiyorsanız da rakamları boş bırakın.  

  •  Sözlü sorduklarında maaş teklifinizden önce XXL şirketinizde istatislik ve analiz birim müdürlüğü Pozisyonu ile daha çok ilgileniyorum. Görev tanımını daha net çizgilerle belirleyebilirsek ona göre teklifinizin ardından kendi fikrimi de paylaşacağım. Dediğinizde iyi bir zaman kazanma imkanınız olacaktır.  Pazar ve şirket hakkında bilgilerinizin güncel olduğuna emin olmalısınız ve münkünse görüşmeler öncesi de iş mülakatları ve mülakat yapacak kişi hakkında çalışanlardan bilgi edinmeye çalışın. 
  • İkinci hamleleri ilk 15 dakika içinde gelecektir. İşveren olarak teklifin sizden gelmesi gerektiğinden ona göre bende maaş teklifini değerlendirebilirim diyerek son teklife hazırlık yapılabilir. Son hamle de de kumar oynayacaksanız hak ettiğim maaş miktarını mevcut ve benzer pozisyonlarda benimle aynı tecrübeye sahip rakip şirketlerde çalışanların maaşlarını ve haklarını da insan kaynakları yetkilisi / Uzmanı olarak siz daha iyi biliyorsunuz bu nedenle siz bunu daha iyi bilecek durumdasınız diyerek  pimi çekilmiş el bombası misali anlık bir panik havası oluşturarak artık karşı tarafın hamle yapmak zorunda kalmasını sağlayabilirsiniz. En kötü olasılık size düşük bir maaş söylerler ve sizde bu maaşla çalışamam dediğinizde anlaşamazsınız ve de hem şirket hem de siz maaşta anlaşamadık dışında bir söylemde bulunamazsınız böylelikle şirket sizin değerinizi anlarsa daha üst bir pozisyonda daha iyi bir teklifle gelmeye hazır olacaktır.  
  • Teklife rağmen maaşı beğenmediyseniz bunu ses tonunuzu incelterek yavaşça tekrar edip demek benim XXL Şirketi Denetim ve analiz departmanına katacağım fayda için şirketiniz bana 15.700 TL Net maaş teklif ediyor demek dedikten sonra sessiz kalın. Size yapacağı anlaşma konuşmasından sonra, şirketin size vereceği araç, yakıt sosyal harcama kartı hafta sonu izni veya hibrit çalışma izni gibi hakları da değerlendirebilir son kararınızı da verebilirsiniz.  

  • Şirketiniz kar kazanç açıkladığı dönemler zam istemenin güneşli aylarıdır. Eğer mevcut durumunuz sizi artık tatmin etmiyor ise, yeni bir işe başlamak mı yoksa çalışılan işte maaş pazarlığı mı sorularına kendimizi muhatap bulabiliriz. Önce beklentilerini bir ajandaya yazarak mevcut ve ihtimal işlerin senin hedef kartınla örtüşüp örtüşmediğine karar vermek gerekiyor. Kendi değerini hem kendin bil hem de öncesinde yöneticilerinin öğrenmesine yardım et. İletişimsel olarak kendini pazarlamayı bilmen gerekiyor, daha önceki rakamsal başarılarından departmanının nereden nereye geldiğinden bahsederken kişisel sebeplerin evlenmen, yeni eğitim imkanlarına bütçe ayırmak istemen, çocuk sahibi olacak olman gibi sebepler ile rakamları net oranda arttırabilirsin. Küsüratlı rakamlar vererek detaylı düşünüyorum demek isterken sizin istediğiniz maaşın altını vereceklerinden net rakamı da düşürmemiş olursunuz. Şirket zammı kendi belirlediğini sanıyorken sen şirketin kararını şirket adına veren danışmanlık firması gibi olursun.
  • Şirket politikalarını iyi takip edin eğer varsa çalışan el kitaplarını hatim edin. Sizin maaş oranınızı belirlemek için haftalık aylık ve yıllık performans hedeflerinizin incelenip incelenmediği, maaşların çalışma saatine mı yoksa çalışan kıdemine göre mi olduğu ( İki bekar çalışanın maaşlarının birbirinden farklı olması başka türlü anlatılamaz.)  Zam kararını kim neye göre bildiriyor ve kime bildiriyor ?  
  • Maaş oranınızı belirlerken iş tanımınız, geçmişten bugüne kıdem ve tecrübeleriniz, geçmiş sorumluluklarınız, eğitim seviyeniz ve statünüz bunları belirlemede etkindir.  
  • Mesleki dergi ya da araştırma yazılarını rakip şirketlerin yaptıkları kampanyalar dahil araştırın ve öğrenin kendi şirketinize uyumlu hale getirerek geliştirip sunduktan kısa bir süre sonrada zam teklifi konusunda değerlendirme yapabilirsiniz.  
  • Çalışma geçmişinizi tiklemeyi unutmayın, bir bakıma tik yağı ile koruyucu kullanan bahçe mobilyası gibi olduğunuzu düşünün.  

Mesela, herhangi bir zorlu bir hedef proje satış ya da problemi çözebildiniz mi ? Veya kenarından da olsa etkili olan bir nüans yapabildiniz mi ?  

Hedeflenilen işi yetiştirmek için gerekirse mesai yaptınız mı ? Projeleri zamanında yetiştirip, işe bağlılığınızın sinyalini  anlayabilmeleri konusunda destek oluyormusunuz ?  

Kullandığınız insiyatif örnekleri, süreçleri ve çok daha fazlasını yaptıysanız nasıl yaptınız ?  

Mesela planda olanın dışında zaman ve para kazandırabildiniz mi ?  

Geliştirebildiğiniz bir yöntem mi oldu yoksa standart bir çalışma arkadaşı olarak mı devam ediyorsunuz ?  

Birde şöyle bakmalı, bu yazıyı yazarken yaklaşık 6 ayım araştırma ve sayısız taslak silip yeniden yazmakla geçti, yapılacak en iyi adım gerçekçi ve akılcı bir politika sergilemek. Napalyon’ un Talleyand görevde iken öldüğü haberi gelince verdiği tepkideki olduğu gibi “yine bir bildiği vardır” Şeklindeki açıklamasındaki gibi davranmalısınız. Pozizyon number 10 ama maaşınız istanbul geçim indirimine dahil olmayan agiye göre dahi, yeterli  gelmiyorsa şirketinizin açıkladığı kar oranları ve geçmiş başarılarınızı gösterip gelecekte yapacaklarımın teminatıdır derseniz evi işe götürmek zorunda kaldığınızı da eklemek zorundaysanız, yanlış okumadınız !  

Patron veya yöneticiniz ya size istediğiniz oranda  zam yapmak zorunda ya da size yatırdığı oryantasyon ve süreç yatırımının kat ve kat fazlasını şirketin sermayesini kediye itinayla yüklemeye başlayabilir.  

Ne söylediğiniz değil nasıl söylediğiniz daha ilgi çekici mesela 4.253 TL maaş aldığınızı varsayarsak günlük kazancınız 166.80 TL ye denk geliyor. Haftalık + 160 Tl  zam isteği ekleyerek göze batmadan haftalık kazancınızı 1.156 TL ye haliyle aylık kazancınız da 4.624 TL yaparak kimse fark etmeden ve yanlış hesaplamadıysam 371 TL ekstra bir gelir elde edersiniz. Tabii orta vade kurumsal bir işletmede çalışıyorsanız örneğin  % 14 Zam talebiniz olduğunu belirtebilirsiniz. 

Her şey para zam değil  tabii ki, çalışmanıza karşılık hisse, şirkette herkese açık olmayan alanlara erişim, kartvizitinize farklı bir bakış katacak prestijli bir makam, şirket aracı gibi pek çok kurumsal şirketin sağladığı ama sağlarken kişiye göre fark edip kişiye göre görmediği haklar olarak sıralanabilir. Başka bir değişle zam yoksa çalışma koşullarının iyileştirilmesi gerekir.  

Son dipnotlar ; 

Bu yazımın ardından maaş ve zam isteme konusunda birkaç uygulama pratiği notu hariç, bildiğim her şeyi aktardığıma emin olacağım. Böylelikle yazılarımı düzenli takip eden ve de  istatistiğini şirketlerine göre tutabildiğim 50 den fazla insan kaynakları yetkilisinin de bir çok anlamda hem sorularına hem de ortak paydalarına ve onların kendilerince oynadıkları Ali Cengiz oyunlarının maaş oranı arttırımı kısmında yeni bir bakış açısı kazanmalarını sağladığıma inanıyorum.

Son dipnotlarla yazımı süslemek istiyorum.  

  • Görev yaptığınız departmanda sizin pozisyonunuzda en düşük ve en yüksek maaş ve sosyal haklar ıskalasını listeleyin. Sonra oradan kendinize ortalamalarda bir bütçe belirleyin ve onun 4/1.5-2 fazlasını maaş görüşmesi yaptığınız yetkili arkadaşa söyleyin. En kötü benden selam söyleyin zaten zammı yaparlar. 
  • Daha iyi şartlarda çalışmak için önce kendinizi sonra zammı yapacak yetkiliyi kandırmalısınız. Zaten istediğinizi vermeyecekleri için miktarı çok daha yüksek söyleyin ki istediğiniz miktar bürütten değil, net oranından yatsın. O rakam örneğin 12.450 TL olabilir ama 13.000 veya 12.000 gibi düzleme yuvarlama bir rakam olmasın. Rakamı neye göre belirlediğiniz hikayesini de senaryolaştırdığınızdan kaymağı yenmez.  
  • Siz şirketiniz için değerinizi iyice öğrendikten sonra, istediğiniz olmadığında gitmeniz gerektiğini bilin. Daha azıyla yetinip mevcut değerinizi düşürmeyin. Hiçbir iş değişimi yoktur ki daha düşük bir maaş artışına razı gelinsin. Çünkü her gün bir önceki güne göre daha çok tecrübe edinirsiniz.  

Sorular basit ;  

Kaç yıldır bu işletmedesiniz ?  

Yeni sorumluluklar aldınız mı ? Yetkiniz bunlara kafi mi yoksa arttırılması mı gerekiyor ?  

Beklenen ve gerekenin üzerinde bir performans sergilediniz mi ? 

  • Linkedin.com da iyi görünen bir profil hazırlayıp, düzenli paylaşımlarla takip edilebilen örnek bir kişi olun. Başarıların, ödüllerin, seltifikaların hepsine yer edin.  

 Örneğin, https://www.linkedin.com/in/mesutaydeniz/ 

  • Her işteki gibi zam isterken de heyecan ve gerilimi yenene kadar prova yapın ve perşembe günlerinin değerini bilin. Cuma batan gemi mallarının kaçışı olduğu için olacak işiniz bile red edilebilir.  
  • Odaya girerken pozitif olun ve başınız dik ayağınız her açıdan yere sağlam basacak şekilde durun ve oturun. Genel durum işleyişini sorun konuşun ve duruma göre hamle planlayın.  
  • Şirkete tüm şansı verdinizde kullanamadıysa, geçmişi bırakın geleceğe odaklanın. Yeni görüşmenizde eski işinizde maaşınız buradaki muhtemel maaşınızdan düşükse, dert etmeyin veriyorum tüyoyu, konu değişiyoruz ve yeteneklerimiz çalışkanlığımız ve düzenimiz disiplinimiz ile  güvenilir bir insan olduğumuzu uygulanabilirliğine göre anlatıyoruz. En son gelecek planlarını da anlatıp konuyu şow ile bitiriyoruz. 
  • Asla kişisel masraflarınızın arttığı için zam istediğinizi söylemeyin ters tepiyor arkadaşlardan tecrübe ettim. Arkadaşlarınızın da dertleri aynı olduğu için zam isterken o pozisyona göz diken arkadaşlarınız nedenli işinizden olabilirsiniz. Tecrübeyle sabittir. Zamı istediniz sonra yetkiliye görüş sorun siz bana nasıl bir yol izlememi öneriyorsunuz ? Böylece onu da hoş ederek fil taşını oynatmış olursunuz. Daha önce nasıl iletişim kurduysanız zammı da öyle isteyin mail attıysanız arayarak zam istemeyin.  
  • Arayıp zam yapmayacaksanız yarın işe gelmiyorum diyen çalışanlar gördüğüm için yazma gereği duydum. Açık resmi ve nazik olun.  
  • Teklif sonrası sessiz olun ve karşı tarafın miktarı arttırabilmesi için fırsat tanıyın. Zam vermezseler esnek veya hibrit çalışmak, tatil süresi artışı, terfi veya ekstradan yapabileceğiniz ek projeler isteyin ki maaşınızı arttırma sürecini yeniden konuştuğumuzda yeni kozlarınız olsun. 

Maaş pazarlığı ve diğer tüm haklar da asla geri adım atmayın. Zaman kazanmak dışında geri adım atılmaz ama o zaman olabildiğince erken olmalı. Bu işler teknik meseleler olsa da taktik yok bam bam da diyebiliriz. Çok karışık bir süreç olsa da yeterince tecrübe edindiğiniz bir görüşmede istediğinizi alacaksınız. Neye göre bu şekilde düşündüğüme gelince de işe alınmayacağımı bildiğim 50 den fazla iş görüşmesine giderek tecrübe edindim. En sonunda bir arkadaşa bakmaya gelmiştim edası ile girdiğim görüşme sonrası çalışmaya başladım. 

Enseyi karartmayın, insan ömrü dün bugün ve yarından ibarettir. Dün geçti bugün bu yazıyı okudun hadi yarını kurtarma zamanı….  

Yazının Sözü Uygulaması :  

Mutluyken asla söz vermeyin, sinirliyken karşılık, üzgünken de karar böylelikle doğru adım atabilmenin önemli bir saç ayağını tamamlamış olursunuz.